فنجان شیشه‌ای مدرج

فنجان شیشه‌ای مدرج یکی از ابزاری‌ست که برای اندازه‌گیری حجم مایعات و برخی جامداتِ پودری هم‌چون آرد، شکر و قهوه استفاده می‌شود. فنجان‌های مدرج متداول حدود ۲۵۰ میلی‌لیتر گنجایش دارند (البته برخی از آن‌ها نیز بزرگ‌تر هستند و ۱ لیتر گنجایش دارند) و درجه‌بندی‌های گوناگونی بر روی خود دارند که با علاماتی مشخص شده‌اند. معمولاً مایعات را بر حسب حجم و جامدات را بر حسب جرم (که برخی به اشتباه آن را با وزن یکسان می‌پندارند) اندازه‌گیری می‌کنند. با استفاده از از فنجان‌های مدرج می‌توان مایعات را بر حسب میلی‌لیتر، اونس و پیمانه یا Cup و جامدات را نیز بر حسب گرم و پیمانه یا Cup اندازه‌گیری کرد. در ضمن برخی از فنجان‌های مدرج از جنس پلاستیک شفاف و برخی دیگر از جنس پیرکس نشکن هستند.

اندازه‌گیری مایعات: برای اندازه‌گیری مایعات در بسیاری از فنجان‌های مدرج از واحد اونس Oz استفاده می‌کنند که هر اونس حدوداً برابر با ۳۰ میلی‌لیتر است. هر پیمانه با گنجایش ۸ اونس معادل ۲۵۰ میلی‌لیتر گنجایش دارد.

اندازه‌گیری جامدات: برای اندازه‌گیری جامدات در فنجان مدرج نیز می‌توان به درجه‌بندی ترسیم‌شده بر روی فنجان که بر حسب میلی‌لیتر است اکتفا کرد و هر یک میلی‌لیتر را معادل یک گرم در نظر گرفت که البته این کار احتمال خطای اندکی نیز با خود دارد. بنابراین بهتر است همان‌طور که در بیشتر دستورهای تهیه‌ی نوشیدنی‌ها و خوراکی‌ها عرف است، مقدار جامدات را بر حسب پیمانه مشخص کرد، مثلاً نصف پیمانه یا Cup شکر (به جای ۱۲۵ گرم شکر).

هنگام تهیه‌ی نوشیدنی‌های قهوه بر پایه‌ی اسپرسو، برای اندازه‌گیری مقادیر مختلف، از جمله مقدار قهوه‌ی مورد نیاز، از فنجان شیشه‌ای مدرج استفاده می‌کنند. اغلب قهوه‌شناسان معتقدند باید به ازای هر ۱۸۰ میلی‌لیتر آب از ۷ گرم پودر قهوه، معادل ۲ قاشق غذاخوری صاف (یعنی نه سرخالی و نه سرپُر)، یا یک پیمانه‌ی قاشقی مخصوص قهوه که در واقع همان اسکوپ Coffee Scoop است، استفاده کرد. هم‌چنین می‌توان برای اندازه‌گیری مقدار دانه‌های قهوه‌ی مصرفی نیز از فنجان شیشه‌ای مدرج استفاده کرد که در آن صورت به ازای هر ۱۸۰ میلی‌لیتر آب از ۸ یا ۹ گرم دانه‌ی قهوه استفاده می‌کنیم.

گونه‌ی دیگری از فنجان‌های مدرج وجود دارند که در واقع شبیه به فنجان نیستند بلکه شبیه به شیرجوش یا قابلمه‌ی کوچکی هستند که گنجایش ۱/۴، نصف، ۳/۴ و یک پیمانه را دارند و از جنس فولاد ضد زنگ هستند و می‌توان آن‌ها را بر روی گاز نیز قرار داد.

شات مخصوص اندازه‌گیری اسپرسو Espresso Measuring Shot برخی فنجان‌ها یا شات‌های اندازه‌گیری هستند که مشخصاً برای اندازه‌گیری مقدار قهوه‌ی دم‌شده به کار می‌روند. از این شات‌ها اغلب هنگام گرفتن قهوه از دستگاه اسپرسو استفاده می‌شود چراکه دقت بالایی دارند و گنجایش آن‌ها نیز متناسب با شات تکی (۷ میلی‌لیتری) یا جفتی (۱۴ میلی‌لیتری) قهوه اسپرسو است. درجه‌بندی روی آن‌ها به صورت «یک شات» یا «دو شات» است و یا بر حسب میلی‌لیتر و اونس است، در ضمن برخی از آن‌ها نیز نوارهای افقی‌ای بر روی خود دارند که کوتاهی (ristretto) و بلندی (lungo) و یا معمولی (espresso) بودن قهوه‌ی گرفته‌شده را نیز مشخص می‌کنند.